DENİZ KORUMA ALANLARI’NDA SORUMLU BALIKÇILIĞIN GELİŞTİRİLMESİ.
—
Projemizin adı bu, ancak iki ayrı içerikle iki bölgede farklı pilot çalışmalar altında sürecek; birisi Kaş merkezli Sorumlu Amatör Balıkçılığın Geliştirilmesi,diğeri ise Datça merkezli Sorumlu Balıkçılığın Geliştirilmesi. Yani birinde esas olarak amatör balıkçılarımızla, restoranlar ve tüketicilerle, diğerinde ise profesyonel kıyı balıkçıları, restoranlar ve tüketicilerle çalışacağız. Hem tüm paydaşlarla ortaklaşa sorunları tespit edip çözüm önerileri geliştireceğiz hem de deniz ekosistemine olumsuz etkilerini en aza indirecek şekilde yapılması ve yapılmaması gereken pratikleri görüşerek bunların balıkçılarımız arasında mümkün olduğunca yaygınlaşmasına gayret edeceğiz. Projeye ilişkin detayları web sayfamızın Proje Hakkında bölümünde zaten bulacaksınız.
—
Sorumlu balıkçılığın kısa öz tanımını yapmak gerekirse kısaca şöyle ifade edebiliriz;
Sorumlu balıkçılık, amatör veya profesyonel olsun, su ürünleri avcılığı yapılırken gerek avcılık yapılan ülkede balıkçılıkla ilgili geçerli mevzuat gerekse evrensel ilkelerle belirlenmiş etik kurallara uyan, ekosistemi sadece balıkçılık çerçevesinde değil aynı zamanda avı söz konusu olmayan türler, deniz çevresi ve deniz-kıyı ekosistemlerini tanıyan ve koruyan balıkçılık anlayışıdır. Sorumlu balıkçılık çerçevesinde, sorumlu balıkçıların sadece balıkçılık mevzuat ve sorumlu balıkçılık ilkeleri gereklerini yerine getirmeleri beklenmez aynı zamanda sorumlu balıkçı ilke ve esaslarını çevresindeki diğer balıkçılara aktarması, örnek davranışlarda bulunması ve yasadışı veya etik olmayan balıkçılık pratikleri gördüğünde düzeltici eylemlerde bulunması beklenir. Sorumlu balıkçılık evrensel ilke ve esasları detayları ise gerek bu sayfada aşağıda, gerekse proje kapsamında basılan Sorumlu Balıkçılığa Geçiş kitabında verilmektedir.
—
Amacımız; deniz ekosisteminin ve balık stoklarının korunarak, nesli azalan canlıların tükenmelerine yol açmadan, aşırı ve yasadışı balıkçılığın zararlarının farkında olarak balıkçılık pratiklerinin topluma ve özellikle profesyonel kıyı balıkçıları ve amatör balıkçılar arasında yaygınlaşmasına yardımcı olmak. Öncelikle projede sadece hedeflenen grubun sadece balık avlayanların olmadığını, amatör ve profesyonel balıkçıların yanısıra hedefte balık halleri ve mezatlar, restoranlar, tüketiciler, genç kuşaklar ve öğrenciler ile elbette düzenleyici ve denetleyici resmi kurumların da olduğunu belirtelim. Üstelik tek başına amatör balıkçı ifadesi bile çok geniş bir kitleyi oluşturmaktadır. Yani amatör balıkçı dediğimizde işin içine kıyıdan olta sallayan balıkçısı, tekneleriyle denize açılarak olta takımlarıyla avlananları, sırti çeken balıkçıları, hatta yem amaçlı ağ bırakan balıkçılar ve zıpkıncılar giriyor. Yani amatör balıkçılıkla ilgili konuştuğumuz zaman tek bir kesim değil geniş yelpazede bir gruptan söz etmiş oluyoruz.
Amatör balıkçılık doğa dostu yöntemlerle avlanan ve sadece kendisine yetecek kadar balık avlayan ve bunun ticaretini yapmayan balıkçılık kesimidir. Deniz sevgisini almış ve etrafındakilere aşılayan kesimdir.
—
Sizlerle projenin içeriğinde “sorumlu” ifadesini aktarmak istiyoruz. Zira bu proje olsun ya da olmasın “sorumlu” sıfatı her zaman kafalarımıza takılmıştır, bunu biraz açmakta fayda var. Sorumlu Balıkçı nedir? Sorumlu Balıkçılık nedir?

“Sorumlu Balıkçılık” veya “Sorumlu Balıkçı” ifadelerindeki sorumlu sıfatı elbette sadece balıkçılık sektörüne has, sadece balıkçılara eklenecek bir sıfat değil.

İster mesleğini icra eden profesyoneller olalım, ister bireysel olarak ele alalım… Her yaptığımız eylemde sorumlu bir şekilde hareket etmeli ve eylemlerimizden doğacak sonucu hesaba katmalıyız. Bu aslında ciddi bir farkındalık ve sorumluluk. Yani “sorumluluk” aslında “evrensel” bir kavram. Her işte, herkes için, her zaman ve her yerde geçerliliğini koruyan bir kavram. “Sorumlu gazetecelik”, “sorumlu avcı”, “sorumlu yayıncılık” vs. Tümü işini iyi yapan, mesleğini veya hobisini icra ederken başkalarına, diğer sektöre veya doğaya zarar vermeyen, etik kurallar içinde kalanlar “sorumlu” bireylerdir. Sorumlu balıkçı profiline bakarsak;

– nesli azalan bir türün av sayı limiti aşıldığında veya yavruyken yakalandıklarında oltadaki canlı balığın sağ salim denize geri gönderilmesi,

– dünyada yeni uygulanmaya başlayan kurşun yerine doğa dostu seramik veya deniz kumu torbacıklarının ağırlık olarak kullanılması,

– nesli azalan balık türlerinin tür düzeyinde ayırt edilmesi, av tür, boy, yer ve zaman yasaklarını çok iyi bilmemiz,

– kum köpek balığı, deniz kaplumbağaları, akdeniz foku, ada martısı gibi nadir deniz-kıyı canlılarını iyi tanımak,

– nadir türlerle karşılaştığımızda veya av ekipmanlarına takıldıklarında nasıl davranacağımızın bilmek,

– gece fenerle ve/veya tüple sualtı balık avcılığı yapmamak,

– yasadışı sualtı avcılığı ile yakalanan balıkları tespit ettiğimizde yetkililere rapor etmek,

– profesyonel kıyı balıkçılarının tüzükle ilan edilen Balıkçılığa Kapalı Alanlara girerek avlanmaması,

– kuralına uygun iğne büyüklükleri ve ağ göz açıklıklarını tam olarak bilmek ve uygulamak…

İşte ideal deniz ve doğa  dostu bir balıkçıya olmamızda bizlere yardımcı olacak kriterlerden bazıları. Profesyonel kıyı balıkçılığı veya amatör balıkçılık icra eden herkes bunların tümünü bilemeyebilir veya bu bilgiler yaygınlaşmamış olabilir. Zira camia büyük, sayımız çok fazla. İşte iki projede de tüm bu uygulamaları tartışacağız, paneller ve eğitim seminerleri gerçekleştireceğiz. Ve sonunda renkli basılmış bilgilendirici bir kitapçık da yayınlayacağız. Bilginin ve öğrenmenin sonu yok. O yüzden “sorumlu balıkçılığa doğru” dedik. Hiç bir zaman öğrenmenin ve bilgiyi yaymanın sonu olmadığını bilerek.

—

Öte yandan sorumlu sıfatını kullandığımız zaman örneğin gazetecilere veya avcılara veya yayıncılara ve temsil ettikleri kesime yönelik bir olumsuzluk kastedilmiyor. Elbette her meslekte veya uğraşta olduğu gibi işini dört dörtlük “sorumlu bir şekilde” icra eden insanlar olduğu gibi aynı grupta bilerek veya bilmeyerek işini veya uğraşını hakkıyla yerine getirmeyen etrafına, başkalarına, ortama veya doğaya zarar vererek icra eden insanlar da vardır. İşini iyi yapanların zamanla aynı meslek grubunda veya uğraştaki meslektaşlarına örnek olduğunu ve olacağını biliyoruz. Önemli olan sorumlu davranış biçimleri ve pratiklerinin bilincinde olmak ve ortaya koymak/uygulamak.

İşte projemizin çerçevesinde bizi ilgilendiren kısmı da, ister profesyonel olalım ister amatör olalım, balıkçılığın etik ve hukuki kurallara uygun, doğaya ve tüm diğer balıkçılara ve hatta vatandaşa karşı sorumlu bir şekilde yapılması.

İşte bu çerçevede SAD ilgili diğer kurum ve derneklerin de desteğini alarak Türkiye’de Sorumlu Amatör Balıkçılığın Geliştirilmesi (Kaş pilot) ve Türkiye’de Sorumlu Balıkçılığın Geliştirilmesi (Datça pilot) projelerini 2011 senesinde tasarladı ve 2012 senesinde hayata geçirdi. Aslında dernek olarak temelimiz olan 1985 tarihli ODTÜ-SAT ve 1994 tarihli SAD bünyelerinde balıkçılıkla ilgili birçok proje yürüttü. Ancak her zaman trol, trata, gırgır ve profesyonel kıyı balıkçılığı konularına el attık. Bu proje ilk defa endüstriyel balıkçılık ve kıyı balıkçıları (bırakma, voli, paragat) dışında amatör balıkçılık projesi yapma girişimi oldu. Balıkçılıkla ve deniz ekosistemin korunmasına yönelik ilgili diğer STK’ların ve devletin ilgili resmi birimlerinin yaptıkları projelere destek olduğumuz gibi aynı şekilde ilgili tüm derneklerin ve paydaşların desteğini bekliyoruz.

—

Tüm paydaşlardan her türlü görüşe ve katkılara projelerin kapısının açık olduğunu söylemeye gerek bile yok. Yazılı ortamdan çok ve klavye üzerinden tartışmak yerine, yan yana gelerek, karşılıklı bilgi ve tecrübe alış verişinde bulunmak en büyük hedeflerimizden biri. Sorunların bu şekilde sağlıklı olarak masaya yatırılacağına ve çözüm önerilerinin bulunacağına, en azından bir belli bir düzeyde mesafe alınacağına inanıyoruz.